Tanie wakacje nad morzem w Polsce

Zwiedzamy Kartuzy

24 July 2013r.

ZWIEDZAMY KARTUZY Głównymi ulicami w mieście są drogi łączące Kartuzy z Gdańskiem (ul. Gdańska) i Gdynią (ul. 3 Maja). Od południa zaś centrum ograniczone jest ulicami Jeziorną i Zamkową, którymi wyjeżdża się z Kartuz w kierunku Ostrzyc i Sulęczyna. Kartuzy są miastem niewielkim, a całe życie handlowe i kulturalne skupia się wokół rynku i sąsiednich ulic - Kościuszki, Dworcowej i Hallera. Najważniejszy zabytek - kompleks obiektów dawnego klasztoru kartuzów, znajduje się w zachodniej części miasta (między drogami do Sierakowic i Mirachowa). Najłatwiej dotrzeć tam samochodem ul. 3 Maja lub udając się pieszo przez niewielki park koło Urzędu Miasta i dalej ul. Klasztorną. Miejsc parkingowych w centrum zazwyczaj brakuje, stąd od kilku lat działa w Kartuzach system płatnych miejsc postojowych. Duże parkingi znajdują się przy rynku, przy ul. Hallera i Parkowej oraz w okolicy centrum handlowego Kaszebe. Kościół poklasztorny wraz z obiektami gospodarczymi oraz Muzeum Kaszubskie stanowią główne atrakcje miasta. By dotrzeć do kościoła poklasztornego, wyjechać trzeba z centrum Kartuz w kierunku Sierakowic i na wysokości cmentarza skręcić w prawo. Kartuska świątynia budowana była w latach 1381-1403 i z niewielkimi zmianami przetrwała do dziś w pierwotnej formie. Jedynie jej dach był dwukrotnie przebudowywany, po raz ostatni w 1733 roku, kiedy to nadano mu obecny kształt. W kościele poklasztornym znajduje się wspaniałe renesansowe wyposażenie, czyniące z niego jedną z najciekawszych świątyń Kaszub. Centralne miejsce zajmuje oczywiście renesansowy ołtarz główny Wniebowzięcia NMPz 1639 roku, z obrazami "Wniebowzięcie" i "Ukrzyżowanie" oraz figurami świętych: Jana Chrzciciela, Marii Magdaleny i Hugona. Na prawo od ołtarza stoi tron celebransa z 1677 roku. Na szczególną uwagę zasługują XVII-wieczne kurdybany (skórzane, bogato ornamentowane okładziny ścian wykonane z koziej skóry) oraz cztery ołtarze boczne, w tym cenny ołtarz "Wieczerzy Pańskiej" z 1680 roku, autorstwa Kaspra Gockhellera, i barokowa balustrada chóru z 1640 roku, z ciekawym wahadłem zegara wyobrażającym anioła śmierci z kosą. Równie cennym zabytkiem są barokowe stalle ustawione przy ścianach bocznych kościoła oraz 14 cennych obrazów religijnych z XVII wieku, między innymi autorstwa słynnego Hermana Hahna. Naprzeciwko zamkniętej obecnie Złotej Kaplicy znajduje się tak zwana spowiednica, w której wiszą dwa duże obrazy - "Mojżesz" i "Zabójstwo św. Stanisława ze Szczepa-nowa". W średniowieczu kaplica ta zwana była kaplicą św. Brunona i stanowiła przejście do krużganków otaczających kościół od strony zachodniej i połączonych z refektarzem. Przy wejściu do kościoła, po prawej stronie, znajduje się niewielka kaplica Wszystkich Świętych, od lat nosząca już nazwę kaplicy sw. Brunona, z ołtarzem z klasztoru w Oliwie. Na ołtarzu stoją figury . Brunona i Hugona trzymającego książkę. W książce widoczne są słowa: "Słuchać plotek i innym je opowiadać, nie przystoi zakonnikom". Na południowej ścianie kościoła zachował się stary zegar słoneczny z umieszczoną nad nim trupią czaszką i napisem memento mori. O śmierci przypominać swym kształtem miał także dach kościoła, wyglądający z daleka jak wieko trumny. Obok kościoła, po przeciwnej stronie dawnego klasztornego dziedzińca, znajduje się gotycki refektarz ze śladami dawnych krużganków, łączących go ze świątynią. Wewnątrz refektarza mieści się od lat galeria i odbywają się okolicznościowe imprezy kameralne. Sławę zdobyły także organizowane rokrocznie letnie koncerty organowe w kościele poklasztornym. Jedynym zachowanym eremem jest zamieszkały obecnie przez kościelnego niewielki ceglany budynek, stojący na tyłach kościoła. Do kompleksu dawnych obiektów klasztornych w przeszłości należał także klasztorny browar działający nad Jez. Klasztornym Małym. Obecnie w miejscu tym stoją zabudowania z XIX stulecia (między ulicą Klasztorną a brzegiem jeziora). Gaj Świętopełka to bukowy las porastający wzgórza na zachód od Jez. Klasztornego Małego. Już pod koniec XIX wieku powstała tu jedna z najładniejszych w okolicy krótkich tras spacerowych - Aleja Filozofów. W okresie międzywojennym, przy leżącej w północnej części jeziora Wyspie Łabędziej, działały miejskie łazienki kąpielowe (kąpielisko). Zniszczone po wojnie obiekty na razie nie doczekały się rekonstrukcji, ale obszar ten uporządkowano, oświetlono, a przy wyspie przed kilku laty zainstalowano dwie "fontanny". Znad jeziora doskonale prezentuje się panorama kompleksu poklasztornego. Kaplica Świętego Krzyża położona jest na Śpiczastej Górze, również na północny zachód od zaspołu poklasztornego (i Gaju Świętopełka). Charakterystyczne, porośnięte bukowym lasem wzniesienie, dobrze widoczne jest z ul. Wzgórze Wolności (kier. Chmielno, Sierakowice). Zgodnie z legendami miejsce to podobno miało niegdyś podziemne połączenie z klasztorem, a sama nazwa kaplicy wywodzić ma się od przechowywanych tu relikwii. Centrum Kartuz to okolice rynku i króciutkiego deptaku - zachodniej części ul. Dworcowej. Znajdują się tu interesujące budynki z przełomu XIX i XX wieku i odrestaurowana w ostatnich latach siedziba starostwa. Przy rynku reprezentacyjnie prezentuje się dawny zbór ewangelicki, dziś parafialny kościół św. Kazimierza. Początkowo ewangelicy z Kartuz uczęszczali do odległego ponad 20 km zboru w Przyjaźni. W 1842 roku władze udostępniły im dawny refektarz klasztorny. W połowie lat 60. XIX stulecia luteranie nabyli ziemię przy projektowanym wówczas rynku. Tu właśnie wybudowano pastorówkę w roku 1886 przystąpiono do wznoszenia kościoła. Z okazji 400. rocznicy urodzin Marcina Lutra nowo wybudowany w 1887 roku kościół nazwano Luther-kirsche. Po wojnie świątynia służyła jako kościół filialny do 1983 roku, gdy erygowano parafię. Wewnątrz warto zwrócić uwagę na piękne witraże oraz dobrze zachowane wyposażenie z przełomu wieków. Miejscem, które na pewno warto odwiedzić na kartuskim rynku, jest Punkt Informacji Turystycznej Muzeum Kaszubskiego, który spełnia również rolę sklepu z pamiątkami ludowymi. Eklektyczna i secesyjna zabudowa z przełomu XIX i XX stulecia zachowata się również przy ulicach sąsiadujących z rynkiem i ulicą Dworcową. Warto przespacerować się ulicami Parkową, Gdańską czy Kościuszki (którą dojść można do Muzeum Kaszubskiego). Muzeum Kaszubskie znajduje się w południowej części miasta, w pobliżu rozwidlenia szos do Gdańska i Nowej Karczmy (ul. Kościerska). Historia muzum sięga roku 1947. Pierwszym kierownikiem i długoletnim kustoszem byt tu Franciszek Treder. Mimo jego pasji i zaangażowania początkowo ówczesne "robot-niczo-chłopskie" władze miasta nie widziały potrzeby powstania takiej placówki. Muzeum jednak z czasem okrzepło, otrzymało zabytkowy budynek na krańcu miasta i dziś jest ważną placówką kulturalno-oświatową na mapie Kaszub. W Muzeum Kaszubskim prezentowane są zbiory etnograficzne (rolnictwo, rybołówstwo, gospodarstwo domowe, kaszubska ceramika i sztuka ludowa). Muzeum czynne jest w sezonie od wtorku do soboty w godz. 8-16 i w niedziele od 10 do 16. Po sezonie obiekt pracuje w te same dni, ale krócej (wt.-sb. 8-15, nd. 10-14). Kartuzy od dawna cieszą się zainteresowaniem turystów, również ze względu na wyjątkowo malownicze położenie. Niegdyś wokół miasta znajdowało się kilka urządzonych punktów widokowych. Do dziś przetrwała jedynie Ławka Asesora - niewielka ławeczka przy południowo-zachodnim krańcu Jez. Karczemnego (dojazd ul. Chmieleńską od szosy do Sulęczyna lub szosy do Sierakowic). Na pierwszym planie widoczne jest Jezioro Karczemne, za nim zaś centrum Kartuz. Miejsc widokowych jest na obrzeżach Kartuz oczywiście więcej, a wśród nich wyróżnia się widok z mostu na ul. Majkowskiego (przez Jez. Klasztorne Małe na zespół poklasztorny) oraz ze wspomnianej już Wyspy Łabędziej (przy Gaju Świętopełka).