Tanie wakacje nad morzem w Polsce

Kaszuby w plastyce

22 May 2012r.

KASZUBY W PLASTYCE W gdańskim środowisku plastycznym obok grupy malarzy marynistów, takich jak Marian M o k w a (patrz pod M), Antoni Suchanek czy Jan Gasiński — wielu artystów ulega pięknu kaszubskiego i nadmorskiego krajobrazu, oryginalnej tematyce tego regionu. Podobnie interesuje się nim niejeden artysta plastyk ze środowiska Daniel Chodowiecki. Z "Dziennikg podróży do Gdańska" opracowywanych przez Józe- "J99 fa Swatonia. Być może Bedeker przeoczył niejedno zdarzenie muzyczne. W każdym razie rzeczą pewną jest dziś, że "Cassubia cantat..." 200 bydgosko-toruńskiego. Prekursorem w tej dziedzinie był znany malarz i rytownik XVIII wieku, Daniel Chodowiecki, który prócz świetnych obrazów życia starego Gdańska pozostawił ilustrowany dziennik swej konnej podróży z Berlina do Gdańska, odbytej w 1773 roku. Uderzała go nędza wsi kaszubskiej. W jednej z wiosek jakaś kobieta zwróciła się do niego i jego towarzysza podróży z prośbą, by zabrali ze sobą trzyletnie dziecko, jak twierdziła, znalezione, bo nie ma go czym karmić. Chodowiecki upamiętnił to zdarzenie rysunkiem. Dziś nasi malarze odbywają dziesiątki takich — nie konnych wprawdzie — podróży po Kaszubach w poszukiwaniu pleneru. W latach pięćdziesią- tych ulubionymi miejscami wypadów były pięknie położone wsie Chmielno i Ostrzyce w powiecie kartuskim. Siady ówczesnych wyjazdów odnajdujemy i w pejzażach małżeństwa Studnickich, Stanisława Teisseyra, Józefy Wnukowej, Zdzisława Kałędkiewicza i w grafikach Stanisława Żukowskiego — żeby wymienić tylko kilka popularnych nazwisk. Później plenery gdańskiej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych docierać zaczęły do Gnieżdżewa w powiecie puckim, do Wdzydz w powiecie kościerskim i już w latach siedemdziesiątych — do Ulinii, koło Łeby, inspirując następne pokolenia malarzy. Chociaż uczciwie trzeba powiedzieć, że w twórczości plastyków wybrzeża, tak malarzy jak grafików, znacznie częstsze od reminiscencji krajobrazów kaszubskich są tematy gdańskie. Grono plastyków konsekwentnie kontynuujące temat kaszubski jest bardzo szczupłe. Z pokolenia starszego należy do niego malarz i grafik Leon Staniszewski z Gdyni, który już przed wojną zwrócił uwagę swymi kaszubskimi akwarelami. W 1971 roku tekę jego grafik Pieczęcie pomorskie wydało Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Z pokolenia powojennego w tematykę kaszubską coraz konsekwentniej zagłębia się rodowity Kaszuba, rzeźbiarz i grafik Wawrzyniec Samp. Obok interesujących cykli portretów pisarzy ka- szubskich rysowanych piór- 21 kiem i medalionów książąt pomorskich ma on w dorobku już kilka pomników, w tym dwa poświęcone Józefowi Wybickiemu. Zainteresowanie Kaszubami jest widoczne w twórczości znanego grafika gdańskiego Ryszarda S t r y j c a, również autora kilku kaszubskich portretów i całego cyklu pięknych exli-brisów z gryfami, a także, wraz z żoną Janiną Śpiewak, rysunków do Remusct (patrz pod R). Z tematyki kaszubskiej czerpie też wej-herowianin, Andrzej Świąt-k i e w i c z, twórca oryginalnych opalanych rzeźb w drewnie. Mają nawet Kaszuby swego plastyka na — Węgrzech. Jest nim znany grafik budapeszteński Vincze L a j o s, którego przyjaźń z Kaszubami znalazła już wyraz w licznych rysunkach i grafikach. kaszuby w teatrze Niewielki mają jak dotąd dorobek. Niewątpliwie jedną z głównych przyczyn jest brak interesujących propozycji dramaturgicznych i scenariuszowych ze strony pisarzy. Ale — nie tylko. Jest już bowiem trochę tekstów gotowych do grania, jest ciekawy materiał do zaadaptowania w literaturze — cóż, gdy nie ma inicjatywy teatrów... Funkcję pionierską spełniała tu swego czasu gdańska "Miniatura", teatr aktora i lalki. Bez inspirator- 202 skiej roli Natalii Gołąb- s k i e j, inscenizatora i reżysera, nie doszłoby do przedstawienia Dumnej legendy Franciszka Fenikowskiego (rzecz o Janie z Kolna) w roku 1954 ani do inscenizacji baśni na motywach kaszubskich Lecha Bądkowskiego: Zaklętej królewianki i Złotego snu. A skoro o tym autorze mowa, wciąż czeka na swego realizatora jego Sąd nieostateczny (moralitet całkiem nowy), wydany przez Wydawnictwo Morskie w 1958 roku w czarno-białej, poetyckiej serii. Wiele lat minęło jednak od tych premier i dziś gdańska "Miniatura" nie zdaje się po- szukiwać inspiracji w jakże bogatym zapleczu kultury kaszubskiej. Jej rolę natomiast wyraźnie przejmuje również scena lalkowa — teatr "Tęcza" w Słupsku. Jego kierownik artystyczny, zresztą wychowanka "Miniatury", Zofia Miklińska, wyreżyserowała na swojej scenie w 1972 roku Kaszubów pod Wiedniem Jana Karnowskiego we własnym przekładzie i adaptacji. Snuje też dalsze plany w tym kręgu. Wydarzeniem stała się w roku 1968 prapremiera Tragedii o bogaczu i Łazarzu Anonima gdańskiego (patrz ANONIM) na ścenie gdańskiego teatru dramatycznego "Wybrzeże". "Kaszubi pod Wiedniem" na scenie .Tęczy" w Słupsku