Tanie wakacje nad morzem w Polsce

Ochrona przyrody nadmorskiej

23 August 2011r.

Charakteryzując działalność gospodarczą człowieka na wybrzeżu, nie można pominąć niezwykle ważnego aktualnie problemu ochrony środowiska naturalnego. W porównaniu z innymi regionami kraju Wybrzeże Gdańskie nie należy do obszarów, na których gospodarcza działalność człowieka nosiłaby wybitnie charakter dewastacyjny bądź stanowiłaby już obecnie zagrożenie środowiska człowieka. Niemniej, dynamiczny rozwój uprzemysłowienia, urbanizacji, funkcji turystycznych powoduje szereg zakłóceń w rzeźbie terenu, atmosferze, wodach powierzchniowych, glebach i szacie roślinnej. Sztuczne budowle i urządzenia wznoszone w strefie brzegowej mogą spowodować często daleko idące zmiany towarzyszące przebiegowi procesów brzegowych. Dla zilustrowania tego zagadnienia podczas wycieczki można posłużyć się przykładem budowy portu rybackiego we Władysławowie, która stała się między innymi przyczyną nasilenia działalności abrazyjnej morza na Mierzei Helskiej. Przykładem powstania kolizji między rozwojem przemysłu i funkcjami uzdrowiskowo-wypoczynkowymi w strefie brzegowej Trójmiasta jest lokalizacja Portu Północnego i rafinerii ropy naftowej w Gdańsku. Inwestycje te mogą spowodować zaburzenia w ciągłości form terenowych i wpłynąć na likwidację jednego z najpiękniejszych odcinków plaży nadmorskiej w Gdańsku — Stogach. Rafineria zlokalizowana została w widłach Martwej Wisły i kanału Rozwójka, w odległości 5 km od centrum Gdańska i 2—3 km od plaży morskiej. Przystosowanie depresyjnego terenu, położonego około — 0,5 m poniżej poziomu morza, do zabudowy przemysłowej wymagało drenażu, odwodnienia, głębokiego palowania i prac niwelacyjnych oraz innych zabiegów specjalnych. Wpłynęło to na przekształcenie istniejącego krajobrazu i zmianę struktury gospodarczo-przestrzennej rejonu. Z przeobrażeniami w rzeźbie terenu wiążą się również straty wartościowych gleb madowych oraz ich degradacja. Na wielu odcinkach strefy krawędziowej wysoczyzn występuje nasilenie erozji gleb wymagające zorganizowanego przeciwdziałania. Stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, niebezpieczny w uprzemysłowionych województwach naszego kraju, wymaga rozsądnego działania w zakresie realizacji szerokich planów rozbudowy przemysłu chemicznego na wybrzeżu. Do terenów o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu w obrębie województwa gdańskiego należą miasta: Gdańsk, Gdynia, Elbląg i Starogard Gdański. W miastach tych notuje się przekroczenie norm zapylenia powietrza, w związku z czym zachodzi potrzeba tworzenia stref ochronnych. Szczególnej ochrony na terenie Wybrzeża Gdańskiego wymaga szata roślinna. Dotyczy to zarówno lasów zaplecza Trójmiasta, stanowiących strefę rekreacyjną dla mieszkańców konurbacji Trójmiasta oraz borów nadmorskich porastających mierzeje i utrwalone formy wydmowe. Jako cel kształcący i wychowawczy może posłużyć przykład dotyczący ochrony lasów w strefie nadmorskiej. Ich wyniszczenie spowodowało ożywienie procesów eolicznych, które w konsekwencji doprowadziły do zasypania przez wydmy roślinności nadbrzeżnej, a w przeszłości nawet całych osiedli. Ukazując skutki niszczącej działalności wiatru, łatwiej jest mówić o potrzebie ochrony roślinności nadmorskiej i celowości utrwalania wydm przez człowieka. Na terenie Wybrzeża Gdańskiego, poważnej dewastacji uległy wody powierzchniowe. Wśród rzek na czoło wysuwa się najbardziej zanieczyszczony odcinek dolnej Wisły. Z chwilą uruchomienia rafinerii ropy naftowej w Gdańsku wzrastać będzie zanieczyszczenie zarówno wód Wisły w dolnym jej odcinku, jak i wód przybrzeżnych akwenów Zatoki Gdańskiej, o ile człowiek zlekceważy potrzebę ochrony środowiska wodnego. Wzrost zainteresowań ochroną środowiska naturalnego obejmuje coraz szerszy zakres problemów o międzynarodowym znaczeniu. Przykładem tego jest wprowadzana aktualnie w życie konwencja dotycząca ochrony rybołówstwa i zachowania zasobów żywych Morza Bałtyckiego. Bałtyk staje się zbiornikiem ścieków przemysłowych i komunalnych spływających z lądów, które w 80% są przyczyną procesów zanieczyszczających morze. W niektórych rejonach Bałtyku na głębokości poniżej 100 m istnieją obszary kompletnej śmierci biologicznej, spowodowanej dużym stężeniem siarkowodoru oraz brakiem tlenu. Te alarmujące wyniki badań, informujące o szybko rosnącym zanieczyszczeniu Bałtyku i zagrożeniu jego żywych zasobów doprowadziły do podjęcia akcji ratunkowej zakrojonej na szeroką skalę. Z inicjatywy Polski odbyła się w Gdańsku konferencja w dniach 4—14 września 1973 r., w której uczestniczyli przedstawiciele 7 krajów nadbałtyckich: Polski, Danii, Szwecji i Finlandii. Powołana konwencja "O rybołówstwie i zachowaniu zasobów żywych Morza Bałtyckiego" wzbudziła ogromne zainteresowanie wielu państw i międzynarodowych stowarzyszeń oraz organizacji, m. in. organizacji FAO, zajmującej się sprawami wyżywienia ludności. Obok politycznego znaczenia konwencji, jako przykładu bezkonfliktowego rozwiązywania wspólnych problemów dotyczących ochrony środowiska przez państwa o różnym ustroju społeczno-politycznym, podjęte decyzje w powyższej sprawie mają wielkie znaczenie ekonomiczne. Delegaci wymienionych państw zgodzili się nie tylko z ideą ochrony, lecz i restytucji oraz kultywowania zasobów rybnych Bałtyku pod nadzorem międzynarodowej komisji. Dla Polski ma to bardzo istotne znaczenie, gdyż na około 700 tys. ton ryb poławianych w tym morzu rocznie, 150 tys. ton przypada na rybołówstwo polskie. Podkreślić również należy, że Konwencja Gdańska "O rybołówstwie i zachowaniu zasobów żywych Morza Bałtyckiego" jest pierwowzorem konwecji fińskiej dotyczącej ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem. Przeprowadzona w zarysie analiza i ocena środowiska geograficznego Wybrzeża Gdańskiego w aspekcie jego wartości dla szkolnego ruchu wycieczkowego, jak i charakterystyka niektórych form działalności człowieka dowodzą, że omawiany obszar jest niezwykle interesujący i może dostarczyć uczestnikom wycieczek geograficznych i krajoznawczych wiele możliwości przy realizacji celów poznawczych i wychowawczych. Poprzez ukazanie konkretnych przykładów gospodarczego wykorzystania morza, młodzież będzie mogła bardziej docenić wybrzeże, nie tylko jako teren atrakcyjnego wypoczynku, ale również jako miejsce odpowiedzialnej pracy tysięcy osób, której efekty mają ogromne znaczenie dla rozwoju gospodarki narodowej.